تولید آب از آبخوان‌داری 5 برابر ارزان‌تر از سدسازی

 

ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده که حدود 90 درصد آن جزو مناطق خشک و 10 درصد جزو مناطق نیمه خشک به شمار می‌رود.

براساس آمارهای موجود سالانه 413 میلیارد متر مکعب نزولات آسمانی در کشور داریم که طی سال‌های اخیر حدود 293 میلیارد متر مکعب آن یعنی بیش از 70 درصد (توسط سدهای ساخته شده) تبخیر می‌شود و اگر بتوان اقداماتی برای کاهش تبخیر انجام داد؛ در واقع استحصال و تولید آب جدید انجام شده است.

طی بررسی‌های انجام شده جذب و تولید آب از نزولات آسمانی در اراضی دارای پوشش گیاهی 18 برابر بیشتر از اراضی فاقد پوشش گیاهی است.

از طریق اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری، می‌توان تا 30 درصد از آب تبخیر شده را که حدود 90 میلیارد متر مکعب است احیا کرد؛ به گونه‌ای که 17 درصد از این میزان به سفره‌های آب زیرزمینی منتقل ‌شود و 13 درصد نیز به رشد پوشش گیاهی منطقه مورد نظر اختصاص پیدا ‌کند.

در این صورت، 50 میلیارد متر مکعب از آبی که پیش از این تبخیر می شد، به سفره‌های زیرزمینی انتقال می یابد.

براساس مطالعات انجام شده در سطح 13 میلیون هکتار از اراضی کشور می‌توان عملیات آبخیزداری و آبخوان داری انجام داد. این طرح می تواند تنها راه نجات بحران آبی کشور باشد؛ چرا که در صورتی که در هر هکتار از اراضی کشور که این عملیات انجام شود؛ حداقل 530 متر مکعب آب به جای تبخیر ذخیره می‌شود . به علاوه در کاهش 9 تن فرسایش خاک و 4 تن  کنترل رسوب و افزایش 120 کیلوگرم تولید علوفه در هر هکتار از اراضی اثرگذار است.

با اجرای این طرح می‌توان با تزریق آب به زمین، علاوه بر تولید سالانه 11 میلیارد متر مکعب آب، که دقیقاً معادل بیلان منفی آب سفره‌های زیرزمینی است، از فرونشست زمین (که ایران رکورد دار آن است) جلوگیری نمود.

مدیریت آب از طریق آبخیزداری و آبخوان‌داری پنج برابر ارزان‌تر از احداث سد تمام می‌شود .

این در حالی است که ساخت سد، نه از شستشوی خاک جلوگیری میکند و نه از بروز سیلاب، حتی به تبخیر و لجنی شدن آب سد و خشک شدن دشتها، مراتع و جنگلهای پایین سد و غرقآب شدن بخش بالای سد می انجامد و با توجه به هدر رفتن بیش از 70 درصد آب با تبخیر و لجنی شدن؛ در واقع نه تنها تولیدی صورت نمی‌گیرد، بلکه سبب آسیب‌های فراوان به محیط زیست و حتی فرونشست زمین و سیلابی شدن جریان آب، پس از هر بارندگی می‌شود. به عکس آبخیزداری که با جذب آب در زمین، و جلوگیری از تبخیر، سبب تولید آب و سلامت محیط زیست می‌شود.  

براساس برنامه پنجم توسعه باید در هشت میلیون هکتار از اراضی کشور تا پایان این برنامه عملیات آبخیزداری انجام شده باشد درحالی که این طرح حداکثر در دو میلیون هکتار ( 25 درصدبرنامه) در اراضی انجام شده است؛ چراکه اعتبار لازم هیچ‌گاه اختصاص پیدا نکرد!!  بر عکس سدسازی که بر هر رودی آنقدر سد ساخته شد، که پس از ده ها سال هم پر نمی‌شوند. (به گفته وزیر نیرو حتی پس از بارندگی ها و سیلاب ، حداکثرفقط ۷۰ درصد ظرفیت مخازن سدهای کشور پر میشود) به نظر می رسد این بارانها بیشتر نقش لایروبی سدها را داشته اند.

 

با بهره گیری از سخنان خداکرم جلالی، معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار (ایسنا)