فرونشست، بی آبی و آلودگی آب نتیجه مدیریت مدرنِ آب در ایران!!

ایران هزاران سال با وجود آب و هوای گرم و خشک، با مهارت در مدیریت و ابتکار دانشمندان ایرانی، در تکنیک های حفظ و بازیافتِ چندین باره آب؛ و تطبیق کشت هر منطقه با شرایط آب و هوایی؛ توانسته بود سرسبزی و تامین همه نیازهای ضروری کشور را (جز در زمان دخالت بیگانگان)، فراهم نماید.

 اما از زمانی که روش های تهاجمی غرب (مثلا مدرن) حتی بدون کوچکترین توجه به آثار مخرب آن در ایران و جهان، جایگزین روش های مدبرانه سابق شد؛ با هر اقدامی، بحران های سنگین محیط زیستی و خشکسالی بر کشور تحمیل گردید!!

ولی متاسفانه به جای بررسی و اصلاح روش، نه تنها با فرا فکنی و ادعای طبیعی بودن خشکسالیهای پی در پی، علیرغم بارشهای سنگین و سیلهای ویرانگری که نشانه های واضح عدم تطابق مدیریت آب با شرایط کشور است؛ و علیرغم اخطارهای جهانی در مورد رابطه خشکسالی با برداشت بیش از 40 درصد آب سطحی(1) نه تنها سدسازی بدون انجام آبخیزداری (2) با وجود حجمی دو برابر ظرفیت بارندگی کشور که عامل تبخیرآب، 3 برابر متوسط جهانی است، متوقف نشده، و سدهایی که جز حوضچه های تبخیر نیستند، جمع آوری نشده اند؛ بلکه طراحی و ساخت آنها  با شدت بیشتری ادامه یافته است(3).

قابل ذکر این که سدها گرچه خطرناکترین سازه در زمان حمله دشمن (با تخریب، و یا آلوده سازی)هستند از بررسی پدافند غیرعامل استثنا شده اند!! که این امر جز گواهی مسلم بر تسلط تفکر غربگرا در کشور نیست!!

در مقابل، آبخیزداری و آبخوانداری، که تنها راه نجات کشور گرم و خشک ایران از خشکسالی، بی آبی، سیلاب، شسته شدن خاک و فرونشست با حفظ آب بدون تبخیر در زمین است، شاید به دلیل نمایشی نبودن!! علیرغم هزینه کم و سرعت در اجرا، و تاثیر زیاد در حفظ سلامت و پایداری محیط زیست، از سال 82 با تصویب ای به نام اصلاحیه قانون آب در مجلس ششم، از اختصاص بودجه‌ محروم شده است!! (4)

مورد دیگر مدیریت نامناسب، و بحران آفرین، انتقال فاضلاب از شهرها برای تصفیه مدرن آن است!!

ابتکاری ترین شیوه تامین آب شهرهای ایران، تعبیه "چاه های جذبی" بوده که درآنها فاضلاب با " تصفیه بی هوازی" از آلودگی های باکتریایی پاک شده به مایع تبدیل شده و سپس با عبور از دهها متر زمین رسوبی، از هر نظر کاملاً تصفیه، به آب زیرزمینی افزوده، قابل بازیافت و با کلر زنی، قابل آشامیدن می گردد!!(5)

 در حالی که با خروج فاضلاب، نه تنها چرخه بازیافت آب از فاضلاب (با تصفیه کامل) و تجدید آب زیرزمینی شهر، متوقف و شهرها بی آب و پس از آن گرفتار فرونشست، فروریختن زمین، حتی ویرانی زیرساختها و ساختمانها میشود؛ بلکه با انتقال فاضلاب به تصفیه خانه‌های مدرن!! وناکارآمد، با تصفیه ناقص، اطراف این تصفیه خانه با آب بسیار آلوده (آب خاکستری) منطقه با بوی شدیدِ ناخوشایند، و زمین بسیار آلوده زندگی مردم را غیرقابل تحمل و گرفتار بیماریهای مهلک مینماید!!(6)

بعلاوه، این آب آلوده علیرغم ادعای مسئولان مربوطه، علاوه بر انتقال به صنایع که خود عامل بیماری کارگران و کارکنان آنها خواهد شد؛ برای کشاورزی هم استفاده شده و به گسترش شدید بیماریهای مهلک در کشورمی انجامد!!

کاش با همان روش سابق برای صنایع و کشاورزی، آب زیرزمینی شهر دزدیده میشد، چون قبلاً لااقل بوی ناخوشایند فاضلاب، بیماری و خشکی آب و فرونشست شهر، اتفاق نمی افتاد. ضمن این که در صورت انتقال صنایع پر مصرف آب، و جایگزینی صنایع با آب بری کم، امکان نجات از بی آبی هم وجود داشت!!

لازم به ذکر است که با انتقال فاضلاب، حتی درصورت بارندگی یا انتقال آب از مناطق محروم دیگر(7)، تجدید آب زیرزمینی و توقف فرونشست، روی نمی دهد!! زیرا باران هم یا از روی بامها با شبکه فاضلاب، و یا از روی آسفالت، باجریان آبهای سطحی از شهر خارج میشود.

بنابراین، سدسازی و انتقال فاضلاب، مانند دو لبه قیچی، با ایجاد تشدید بی آبی و فرونشست، بخصوص در شهرها، شرایط کشور را هرروز بحرانی‌تر کرده و حتی به بحران های اجتماعی غیرقابل کنترل، می انجامد!!

مورد دیگر عدم استفاده از آب ژرف شیرین و تجدیدپذیر با بهانه های واهی است؛ که به صورت رودهایی در عمق کویرهای ایران در جریان است؛ و در نهایت به خلیج فارس و دریای عمان می ریزد!! (8)

در مقابل برای شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به مناطق مرکزی کشور برنامه‌ریزی شده است؛ که علاوه بر هزینه بسیار سنگینِ انتقال آب، سبب شوری آب سواحل و از دست رفتن محیط مناسب برای تخم گذاری ماهیان و نابودی صیادی می گردد!!

 با توجه به اینکه هزینه شیرین سازی، ۵ درصد انتقال آب به مناطق مرکزی است؛ با وجود رودها و حتی سدی پر از آب شور که در حال تخریب زمینهای کشاورزی است؛ شیرین‌سازی آنها، نه تنها نسبت به انتقال آب از دریا، بسیار کم هزینه تر است، بلکه  آسیب به محیط زیست دریا را در پی نخواهد داشت!! به علاوه، از ادامه تخریب زمینهای کشاورزی با رودهای شور جلوگیری خواهد شد!!

البته حذف  پروژه های پرهزینه، و مخرب، و در پیش گرفتن روشهای سنتی ولی بسیار موثر در حفظ واقعی آب، گرچه دردنیا با استقبال مواجه شده ولی با توجه به وابستگی ذهنی غربگرا  و منافع شرکتهای، بهرمند از شرایط کنونی، بعید به نظر میرسد!! 

______________________

(1) برداشت بیش از ۲۰ درصد آب سطحی سبب آسیب به محیط زیست، و بیش از ۴۰ درصد سبب خشکسالی است.

 (2)  ایران تنها کشوریست که در آن  بدون انجام آبخیزداری سد میسازند!! و به همین دلیل سدهای ایران، رسوبگیرترین سدهای دنیا هستند!!

 (3)  با ساخت سد، دو برابر حجم آب سطحی، سهم هرسد از آب، نیمی از ظرفیت آن است. با ساخت سد 4 برابر ظرفیت آب سطحی کشور، سهم آب هر سد، به یک چهارم تقلیل می یابد. یعنی با توجه به رکوردداری کنونی ایران در تبخیر آب، سدهای ایران، به حوضچه های تبخیر و رسوبات تبدیل خواهندشد!! هم اکنون 12 سد خاکی (وسیع و کم عمق) موجود سیستان و بلوچستان با کمترین میزان آب مواجه هستند!! با این حال 4 سد دیگر در دست ساخت و 17 سد در حال طراحی برای آب نداشته است؟!!

(4)  در اصلاحیه شماره ۵۸ ۹۷۷ ت ۲۹۱۰۱ ه   مورخ  ۱۸/ ۱۲/ ۱۳۸۲ «قانون توزیع عادلانه آب» توسط مجلس ششم  کل سهم آب کشاورزی و محیط زیست به وزارت نیرو واگذار گردید و از آن پس هیچ بودجه ای برای آبخیزداری اختصاص نیافت.

http://rc.majlis.ir/fa/law/print_version/125629

(5)  علت پاک بودن آب چاه در فاصله 30 متری از چاه جذبی فاضلاب همین است.

(6) تهران که غرق در آب زیرزمینی بود پس از انتقال فاضلاب علیرغم افزایش آب سد عظیم طالقان و نمرود بازگرفتار بی آبی شده . در حالی که رودهای فاضلابی که در اطراف تصفیه خانه های آن با اسم آب خاکستری جریان یافته بسیار آلوده، خطرناک و غیرقابل کنترل است!! هر شهردیگری هم که در آن انتقال فاضلاب انجام شده،ظرف مدت کوتاهی علاوه بر آلودگی، گرفتار بحران بی آبی شده و باید در انتظار فرونشست باشد!!

(7)  ایران کشوری کم آب است و در هر نقطه ای از کشور که آبی بوده، در مسیر آن آبادیها یی ایجاد شده؛ بنابراین آبهای انتقالی با غصب و تحمیل بی آبی به گروهی از مردم بخصوص در روستاها و شهرهای کوچک به دست آمده است!! مانند سد نمرود که نتیجه اش، خشک شدن یک شهرستان ، 5 روستا و همه تاسیسات پرورش ماهی مسیر این رود، فقر، بیکاری و مهاجرت مردم خواهد انجامید.                                                                                           https://www.yjc.news/00MiWa

(8) قبل از انقلاب، اسراییل پیشنهاد ایجاد چاههای عمیق در مسیر این رودها و انتقال آبها آنها را به سطح زمین در کویر ایران، به شرط بهره برداری تا 15 سال داده بود. 

تکنولوژی شناخت حجم و مسیر این آبهای ژرف نیز در اختیار روسیه، و قابل دسترس است.

  khabaronline.ir/xdpbb